هنگام طبخ غذای کودک یک ساله همچنان باید نکاتی را برای حفظ ایمنی و مغذی بودن غذا رعایت کنید. در این سن هنوز هم برخی از مواد غذایی ممنوع هستند و تغذیه کودک باید جزو اولویتهای خانواده باشد.
در این مقاله نکات لازم را برای برنامه غذایی کودک یک ساله عنوان کردهایم. با ما همراه باشید.
غذاهای مناسب کودک یک ساله
گروههای غذاهایی مناسب برای غذای کودک یک ساله عبارتند از:
- میوه: میوههای نرم مانند موز، هلو، آووکادو، پرتقال، سیب، گلابی و انواع توتها که به قطعات کوچک خرد شدهاند.
- غلات: غلات سبوسدار مثل نان، بلغور جو دوسر، برنج، بلغور گندم یا جو و ماکارونی.
- پروتئین: تکههای نرم مرغ یا بوقلمون پخته شده، تخم مرغ (همزده یا سفت)، توفو، گوشت قرمز، ماهی و انواع حبوبات مثل عدس، نخود و انواع لوبیا.
- لبنیات: محصولات لبنی مانند شیر کامل، ماست و پنیر پاستوریزه
- سبزیجات: سبزیجات پخته شده مانند کلم بروکلی، هویج، کدو تنبل یا کدو حلوایی، اسفناج، سیبزمینی، لوبیا سبز و نخودفرنگی.
- چربیهای سالم: منابعی مانند آووکادو، کره یا مقدار کمی روغن زیتون یا کانولا.
معرفی غذاهای جدید به کودک باید بهصورت تدریجی انجام شود تا در صورت بروز هرگونه آلرژی یا واکنش نامطلوب، بهویژه نسبت به مواد غذایی حساسیتزا مانند تخممرغ، لبنیات یا آجیل، بتوان بهموقع واکنش نشان داد. این روش مطابق با توصیههای سازمانهای بهداشتی است و به شما کمک میکند تا گزینههایی مغذی و مناسب برای برنامه غذایی کودک یک ساله خود انتخاب کنید.
غذاهای ممنوعه برای کودک یک ساله
برنامه غذایی کودک یک ساله نسبت به ماههای پیش متنوعتر و کاملتر است. اما هنوز هم باید حواستان به مواد غذایی ممنوع در این سن باشد. این مواد غذایی به صورت زیر هستند:
- عسل: به دلیل احتمال ابتلا به بوتولیسم نوزادی (ناشی از باکتری Clostridium botulinum)، مصرف عسل تا پایان ۱۲ ماهگی ممنوع است.
- آجیل کامل و بادامزمینی: این مواد بهصورت کامل و درسته ممکن است باعث خفگی شوند و تا ۵ سالگی نباید به این شکل به کودک داده شوند. در صورت استفاده، باید بهخوبی آسیاب یا به کرهی نرم تبدیل شوند.
- غذاهای سفت و پرخطر برای خفگی: از دادن خوراکیهایی مانند سوسیس و هاتداگ برشنخورده، حبه انگور کامل، سبزیجات خام (مثل هویج)، پاپکورن، چوبشور سفت، چیپس، میوههای خشک (مانند کشمش)، دانهها و مارشمالو خودداری کنید. در صورت لزوم، آنها را به تکههای بسیار کوچک و نرم تبدیل کنید.
- محصولات غیر پاستوریزه: شیر، ماست، پنیر نرم و آبمیوههای غیر پاستوریزه ممکن است حامل باکتریهای خطرناک باشند و نباید به کودک داده شوند.
- نمک و غذاهای پر سدیم: از افزودن نمک به غذای کودک پرهیز کنید. همچنین از دادن گوشتهای فرآوریشده مثل بیکن، ژامبون، سالامی، سوسیس و تنقلات شور به نوزاد خودداری کنید؛ چون کلیههای کودک هنوز توانایی دفع سدیم اضافی را ندارند.
- قند افزوده و خوراکیهای شیرین: نوشیدنیهای شیرین مانند آبمیوههای صنعتی (بهویژه پیش از یکسالگی)، ماستهای طعمدار، شیرینیها، کلوچهها و خوراکیهای مشابه باعث پوسیدگی دندان، بدغذایی و اختلال در تغذیه سالم کودک میشوند.
- نوشیدنیهای کافئیندار یا انرژیزا: این نوشیدنیها برای کودکان زیر ۲ سال بهطور کامل ممنوع هستند.
- تخممرغ، گوشت، ماهی و صدف خام یا نیمپز: به دلیل خطر آلودگی با باکتریهای بیماریزا، این مواد غذایی باید کاملاً پخته شوند و سپس به کودک داده شوند.
رعایت این دستورالعملها، که بر اساس منابع معتبر بهداشتی مانند NHS هستند، خطرات خفگی، آلرژی و بیماریهای ناشی از غذا را به حداقل میرساند.
جدول برنامه غذایی کودک یک ساله
در این بخش ایدههایی برای وعدههای غذای کودک یکساله ارائه میدهیم تا بتوانید برنامهریزی سادهتری داشته باشید.
صبحانه کودک یک ساله
- فرنی جو دوسر یا فرنی آرد برنج که با خرما یا میوههای خرد شده مانند موز یا توتفرنگی مقوی شده است.
- املت تخم مرغ و اسفناج یا املت تخم مرغ و گوجه
- نان تست سبوس دار در تکههای کوچک که روی آن پنیر فتا یا چدار به همراه پودر گردو زده شده است.
- خوراک عدسی همراه با سیبزمینی خورد شده
میان وعده کودک یک ساله قبل از ناهار
- ماست پر چرب مخلوط با ارده
- توپک های خرما که مخلوطی از گوشت خرما بدون پوست و کنجد است
- مافین کوچک سبزیجات که در فر گریل شده است.
ناهار کودک یک ساله
- پاستای نرم همراه با تکه های مرغ و نخود فرنگی یا ذرت
- پلو سبزیجات (کدو سبز، هویج و سیبزمینی) که با عصاره قلم یا مرغ دم کشیده است.
- سر گنجشکی یا کوفته ریزه که گوشت قلقلی ریز پخته شده در آب گوشت و سیب زمینی است.
- سوپ بوقلمون یا بلدرچین پخته شده همراه با بلغور جو یا گندم و نیز سبزیجات معطر
میان وعده کودک یک ساله قبل از شام
- اسموتی انبه و هویج
- کراکر خانگی
- بستنی یا دنت خانگی
- برش هندوانه کوچک و نرم
شام کودک یک ساله
- چلو ماهی (قزل آلا، شیر یا هر ماهی کم جیوه)
- کتلت یا شامی کباب همراه با پوره سیب زمینی یا پوره هویج
- انواع خورش ایرانی همراه چلو (کم نمک)
- حمص (ترکیب نخود آبپز، روغن زیتون و ارده)
یک برگه و خودکار بردارید و یک جدول طراحی کنید. سپس، پیشنهادهایی مانند صبحانه، ناهار، شام و میانوعده کودک یکساله را در بخشهای جداگانه یادداشت کنید.
با این روش میتوانید از شب قبل نگاهی به جدول بیندازید، وعدههای روز بعد را انتخاب کنید و هنگام تهیه غذا دچار سردرگمی نشوید. این کار نهتنها به تنوع تغذیهای کودک کمک میکند، بلکه باعث صرفهجویی در وقت شما نیز میشود.
طرز تهیه چند غذای فوری برای کودک یک ساله
همیشه هم نمیشود طبق برنامه غذایی کودک یک ساله پیش رفت. در سفر و مهمانی لازم است غذای فوری و سریع برای کودک تدارک ببینید. حتی میتوانید غذا را در فلاسک غذای کودک بریزید و همراه خود ببرید.
در ادامه چند غذای فوری برای کودک یک ساله و طرز تهیه آنها را توضیح میدهیم.
۱- جو دو سر همراه میوه برای صبحانه
مواد لازم:
- اوتمیل (جو دوسر)
- شیر یا ماست
- میوههایی مثل موز یا توت فرنگی
- کمی خامه
طرز تهیه:
- پرک جو دوسر را سه دقیقه در آب کم بپزید تا نرم شود.
- اوتمیل را با شیر یا ماست قاطی کنید
- موز را خورد کنید و روی مواد بریزید.
- اگر دوست دارید به ترکیب کمی خامه بزنید.
۲- پاستا و پنیر کبابی
مواد لازم:
- پاستا
- پنیر کبابی
- کلم بروکلی
طرز تهیه:
- کلم بروکلی را پس از اینکه به دقت شستید بگذارید بخارپز شود.
- کمی پاستا را آبپز کنید.
- پنیر کبابی را به قطعات کودک برش دهید و روی گریل یا تابه چدن بدون روغن در عرض دو دقیقه کباب کنید.
- پاستا را با مواد مخلوط کنید.
۳- کشک و کدو
مواد لازم:
- کدو سبز
- پودر گردو
- کشک
طرز تهیه:
- کدو سبز را نگینی خورد کنید و تفت دهید تا خوب مغز پخت شود.
- کمی آبجوش و پودر گردو به کدو اضافه کنید تا قل بخورد.
- کشک پاستوریزه را به مواد اضافه کنید و چند دقیقه زمان دهید تا کشک بجوشد و جا بیفتد.
تعداد وعدهها و حجم غذای کودک یک ساله
غذای کودک یک ساله باید روزانه شامل حدود ۱۰۰۰ کالری باشد و ۷۰۰ میلی گرم کلسیم و آهن را دربرگیرد.
روزانه وعدههای زیر را به کودک یک ساله بدهید:
- حدود ۱ تا ۱.۵ وعده لبنیات
- ۲ تا ۳ وعده سبزیجات
- نصف وعده میوه
- ۴ وعده غلات
- ۱ وعده پروتئین
آب بهترین نوشیدنی است. شیر را به حدود ۲ فنجان در روز محدود کنید و از نوشابه، آب میوه و میان وعدههای شیرین خودداری کنید.
در برنامه غذایی کودک یکساله، باید بر ترکیب غذاهایی تمرکز کنید که سرشار از فیبر و آب بوده و از نظر اندازه، مناسب سن کودک باشند. بهطور معمول، یک کودک یکساله باید روزانه سه وعده اصلی غذا به همراه دو تا سه میانوعدهی کوچک و سالم دریافت کند.
برای تعیین اندازه مناسب هر وعده، کافی است بدانید که حجم غذایی که در نصف کف دست کودک جا میشود، معمولاً برای این سن کافی و مناسب است. این میزان کمک میکند کودک نه بیش از حد سیر شود و نه دچار کمبود انرژی و مواد مغذی شود.
نکات مهم در تهیه غذای کودک یک ساله
نکات زیر را حتما در نظر داشته باشید:
- تغذیه متعادل: وعدههای غذایی باید شامل همه گروههای غذایی باشند تا مواد مغذی ضروری مانند پروتئین، کربوهیدرات، چربیهای سالم، ویتامینها و مواد معدنی را تأمین کرده و از رشد جسمی و ذهنی کودک حمایت کنند.
- تناسب مقدار و بافت: اندازه و بافت غذا باید متناسب با توانایی جویدن و بلع کودک باشد تا خطر خفگی کاهش یابد و کودک بتواند بهراحتی غذا را مصرف کند.
- ایجاد تنوع غذایی: با معرفی انواع طعمها و غذاها در این سن، میتوان از بدغذایی در آینده جلوگیری کرد و کودک را به مصرف غذاهای سالمتر تشویق نمود.
- تشویق به خودتغذیه: استفاده از غذاهای انگشتی به کودک کمک میکند تا مهارتهای حرکتی ظریف خود را تقویت کرده، استقلال بیشتری پیدا کند و اعتماد به نفسش در هنگام غذا خوردن افزایش یابد.
- تأمین آب بدن: آب و شیر (حدود دو فنجان در روز) بهترین گزینه برای تأمین مایعات موردنیاز کودک هستند. از نوشیدنیها و آبمیوههای شیرین باید پرهیز شود.
- برنامه منظم غذایی: زمانبندی مشخص برای وعدههای غذای کودک یک ساله باعث ایجاد یک روتین قابل پیشبینی میشود که به بهبود هضم و شکلگیری عادتهای غذایی سالم کمک میکند.
مکمل های غذایی مناسب کودک یک ساله
اگر کودک شما بدغذاست یا تنها از شیر مادر تغذیه میکند (و شیر خشک نمیخورد)، ممکن است نیاز به برخی مکملهای تغذیهای باشد. با این حال، استفاده از هر نوع مکمل باید فقط با مشورت پزشک صورت گیرد. موارد زیر از جمله مکملهایی هستند که در این شرایط معمولاً توصیه میشوند:
- قطره ویتامین D: برای جذب بهتر کلسیم و رشد سالم استخوانها ضروری است. طبق توصیه سازمان جهانی بهداشت، همه کودکان تا سن ۵ سالگی باید روزانه ۴۰۰ واحد ویتامین D دریافت کنند.
- مکمل آهن: اگر کودک نشانههای کمخونی دارد یا غذاهای غنی از آهن مصرف نمیکند، ممکن است پزشک مکمل آهن تجویز کند.
- مولتیویتامین: در برخی کودکان کماشتها، مصرف مولتیویتامین برای تأمین نیازهای بدن ضروری است. نوع و مقدار آن باید با نظر پزشک تعیین شود.
- ویتامینهای A و C: این دو ویتامین در تقویت سیستم ایمنی نقش دارند و به جذب بهتر آهن نیز کمک میکنند. مصرف آنها نیز باید با بررسی و توصیه پزشک صورت گیرد.
سوالات متداول
چگونه به جای شیشه شیر از فنجان برای کودک یک ساله استفاده کنم؟
در طول وعدههای غذایی، فنجانهای کوچک یا فنجانهای باز حاوی آب یا شیر را معرفی کنید. از حدود ۱ سالگی به جای شیشه شیر، شیر را در فنجان به او بدهید و به تدریج با عادت کردن کودک به شیشه شیر، شیشه شیر را حذف کنید.
چگونه کودک ۱ ساله را به مستقل غذا خوردن تشویق کنم؟
غذاهای انگشتی و ظروف مخصوص کودکان نوپا را ارائه دهید. با راهنمایی از تلاشهای فرزندتان برای استفاده از قاشق و انگشت حمایت کنید. اجازه دهید حین غذا خوردن کودک کمی کثیفکاری کند و از طریق تمرین یاد بگیرد.
جمع بندی
در این مقاله از فروشگاه سیسمونی کودکو به بررسی مواد غذایی مفید برای رشد کودک یکساله در وعدههای غذایی مختلف پرداختیم.
گروههای مختلف غذایی را بررسی کردیم و پیشنهادات جدول غذایی برای صبحانه، ناهار، میان وعده و شام را برای غذای کودک یک ساله ارایه کردیم.
در ادامه موارد ممنوعه در این سن را یاد آور شدیم. به طور خلاصه، غذاهایی که برای کودکان ۱ ساله نامناسب هستند، در درجه اول آنهایی هستند که خطر خفگی دارند، حاوی باکتریها یا سموم مضر هستند، سطح جیوه بالایی دارند یا حاوی نمک، شکر یا کافئین بیش از حد هستند.
اطمینان از اینکه غذاها از نظر بافت متناسب با سن هستند و به درستی پخته شدهاند، این خطرات را تا حد زیادی کاهش میدهد.
یادتان باشد برنامه غذایی کودک یک ساله خود را با طیف گستردهای از غلات، سبزیجات نرم، میوهها، لبنیات و پروتئین پر کنید و برای افزایش حجم، روی غذاهای پرفیبر و غنی از آب تمرکز کنید. در نهایت اجازه دهید اشتهای کودک شما، مقدار نهایی حجم غذا را تعیین کند.
همچنین بخوانید:
