از شیر گرفتن کودک یکی از نقاط عطف زندگی اوست. مثل اولین لبخند یا برداشتن اولین قدم‌ها! شروع فرآیند از شیر گرفتن بچه یکی از دغدغه‌های نومادران هم هست. هر کودکی در زمان مناسب و به توصیه پزشک متخصص باید مکیدن شیر را از سینه مادر یا شیشه‌شیر ترک کند. این کار برای رشد مناسب فیزیکی و روانشناختی لازم است. طی شدن این دوران با آرامش و بدون عوارض روانی، برای کودک و مادر بسیار مهم است. با ما همراه باشید تا در این مقاله از کودکو، نکات مهم و لازم را برای از شیر گرفتن کودک با هم مرور کنیم.
سن از شیر گرفتن کودک از نظر روانشناسی چقدر است؟
به طور کلی، مرحله اول از شیر گرفتن نوزاد در حدود ۶ ماهگی است. از 6 ماهگی تا حدود 1.5 یا 2 سالگی باید به کودک غذای جامد هم در کنار شیر داده شود. مرحله دوم (نهایی) از شیر گرفتن کودک در 2 سالگی است که بعد از آن فقط غذای جامد به کودک داده می‌شود.
با این حال برخی از مادران زودتر شروع به از شیر گرفتن کودک میکنند تا برای بازگشت به سر کار آماده شوند یا دچار بیماری هستند که قابل انتقال از شیر است. پس سن مشخص و دقیقی برای پایان شیردهی وجود ندارد و کاملا به شرایط زندگی و ویژگی‌های کودک بستگی دارد.
در چه شرایطی نباید کودک را از شیر بگیریم؟
چند موقعیت وجود دارد که در صورت امکان، باید منتظر بمانید تا فرزندتان را از شیر بگیرید:
- زمان پر استرسی برای خانواده شما است؛ مثلا در حال اسبا‌ب‌کشی هستید.
- کودک شما بیمار است. در این شرایط بهتر است صبر کنید تا حالش بهتر شود.
- در سفر یا موقعیت ناپایداری هستید.
- اگر از شیر گرفتن کودک را شروع کردید و بعد متوجه شدید که فرزندتان یا خودتان آماده نیستید اشکالی ندارد. در زمان دیگری دوباره امتحان کنید.
انواع روش از شیر گرفتن کودک کدام‌اند؟
بچه‌ها با هم متفاوت هستند و هر کدام به روش خود از شیر گرفتن را تحمل میکنند. برخی از نوزادان به راحتی از شیر گرفتن را می پذیرند. گاهی اوقات این مادر است که انتخاب می کند که نحوه از شیر گرفتن کودک به چه صورت و چه زمانی شروع شود و به ندرت هم کودک این روند را هدایت می کند. در بخش بعدی درباره این تفاوت صحبت می‌کنیم.
روش اول: از شیر گرفتن با هدایت و تشخیص کودک
بعضی از کودکان بعد از حدود یک‌سالگی و تجربه طعم و بافت غذایی جدید، دیگر شیر خوردن را دوست ندارند و به راحتی از شیر جدا می‌شوند. اگر کودک نوپای شما دیگر خودش درخواست شیر نمی‌کند یا موقع شیر خوردن بی‌طاقت و بی‌توجه است و از طعم غذای سفره لذت بیشتری می‌برد، نشانه‌ای برای شروع این کار است. آنها ممکن است از امتحان غذاهای جدید با قاشق و یادگیری استفاده از فنجان لذت ببرند.
یادتان باشد که به ندرت کودک خودش انتخاب می‌کند که از شیر گرفته شود!
روش دوم: از شیر گرفتن با هدایت و تشخیص مادر
وقتی کودکان تمایلی به توقف شیردهی ندارند، مادر وارد عمل می‌شود. این مساله می‌تواند باعث تجربه یک تغییر بسیار استرس‌زا برای مادر و کودک باشد. برای گذر از این تجربه مادر می‌تواند در حین رعایت صبوری یکی روش‌هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم را انتخاب کند:
از شیر گرفتن فوری کودک
این کار به معنی پایان سریع شیردهی است.
این پروسه معمولا سه یا چهار روزه است. مادران از چسب زخم یا شیره تلخ گیاهانی مثل تلخک استفاده میکنند و کودک را مجبور به ترک سینه میکنند. این روش معمولا به دلیل عوارضی که برای کودک دارد توصیه نمی شود.
عوارض تلخک عبارت اند از:
- ایجاد شوک روانی در کودک
- ایجاد گاز و درد معده
- ایجاد تهوع، اسهال و استفراغ
اما باز هم می‌گوییم ممکن است تجویز پزشک برای کودک شما با توجه به شرایط زندگی و ویژگی‌های شخصیتی این روش باشد. هیچ روش مطلقی برای از شیر گرفتن بچه وجود ندارد. اگر این روش را انتخاب می‌کنید، گفت‌وگو و حمایت عاطفی از کودک را در این مدل فراموش نکنید!
از شیر گرفتن تدریجی کودک
توقف شیردهی به‌صورت تدریجی یک روند آرام و پیوسته است. این روند طی چند هفته یا ماه اتفاق می‌افتد. در این مدل به تدریج و در طول چند هفته به تدریج وعده شیر دادن را حذف می‌کنید و برنامه غذایی کودک را تغییر می‌دهید (دفعات غذا خوردن و میان‌وعده را بیشتر می‌کنید). در این روش سعی کنید بازی و قصه‌گویی را بیشتر در برنامه کودک و جایگزین شیر خوردن قرار دهید. بهتر است در ابتدا غذای روزانه را جایگزین وعده شیر کنید. ترک تغذیه با شیر مادر قبل از خواب معمولاً برای یک نوزاد سخت‌ترین کار است.
چند تکنیک موثر برای از شیر گرفتن تدریجی کودک به صورت زیر است:
- شروع پروسه با قطع شیردهی روز: ابتدا شیردهی در طول روز را کنار بگذارید، سپس به تدریج شیردهی های قبل از خواب یا شب را کنار بگذارید.
- فعالیت جایگزین: فعالیت جدید مثل کتاب‌های جدید،پیاده‌روی جدید و گردش را وارد برنامه روزانه خود کنید تا کودک شما بیش از حد مشغول باشد و حواس او پرت شود تا از شیر گفتن کودک کمی راحت‌تر شود. نوشیدنی همراه با نوازش در زمان معمول شیردهی هنگام این فعالیت‌ها جایگزین کنید.
- کوتاه کردن زمان شیردهی: قول یک بازی هیجان‌انگیز را بعد از شیردهی به فرزندتان بدهید. با این روش تایم شیرخوردن او معمولا کوتاه‌تر از حد معمول می‌شود.
- تغییر روتین: تا حد امکان در مواقعی که به کودک شیر می‌دهید از نشستن در صندلی شیردهی یا جایی که معمولا درآن شیر می‌دادید خودداری کنید. هنگام قطع شیر شب بعد از شیر روز هم اگر کودک شما شب‌ها برای شیر دادن از خواب بیدار می شود، از همسرتان یا شخص دیگری بخواهید همراه با نوازش درخواست کودک را با یک فنجان آب پاسخ دهد.
نکته کلیدی این است که معنای تدریجی بودن در از شیر گرفتن کودک برای همه یکسان نیست و سرعت آن بستگی به شما و کودک دارد. بنابراین سرعت را باید خودتان تنظیم کنید.
علایمی که نشان می‌دهد کودک هنوز آماده برای شروع غذای کمکی نیست
- عدم توانایی برای نشستن با تکیه گاه: نشستن مستقل با کنترل خوب سر یکی از نشانه های کلیدی آمادگی برای جامدات است.
- عدم هماهنگی دست و چشم برای رساندن اشیا به دهان: نوزاد باید بتواند اسباب بازی را در دست بگیرد و آن را نزدیک به دهان خود بیاورد تا برای خوردن فینگر فود آماده شود.
- بیرون راندن غذا با زبان از دهان: نوزاد باید رفلکس فشار زبان را از دست داده باشد تا بتواند غذاهای جامد را ببلعد.
عوارض از شیر گرفتن کودک برای مادر
پایان شیردهی هم برای بچه و هم برای مادر سخت است. حتی بسیاری از مادران افسردگی را بعد از قطع شیردهی تجربه میکنند. این افسردگی هم به دلیل هورمونی و هم عاطفی است. اما هنگامی که این کار ناگهانی باشد و اصول آن رعایت نشود عوارض مختلفی دارد:
- کودک هنوز آمادگی جدایی از شیر را ندارد و عصبی می‌شود.
- به علت تجمع شیر و تخلیه نشدن آن سینه مادر ورم می‌کند و درد و عفونت دارد.
- نداشتن آمادگی روانی و بهم ریختن هورمونی هنگام توقف شیردهی زمینه افسردگی را فراهم می‌کند.
- نامنظم شدن پریود به دلیل از بالانس خارج شدن هورمون های استروژن و پروژسترون بعد از قطع شیردهی
- افزایش احتمالی وزن به دلیل کاهش کالری مصرف شده در روز بعد از قطع شیردهی
- ریزش مو و ایجاد جوش به دلیل افزایش ترشح هورمون استروژن
پیشگیری از عوارض از شیر گرفتن کودک برای مادر
انتخاب روش از شیر گرفتن تدریجی کودک راه حل مناسبی برای پیشگیری از عوارض روانی و فیزیکی از شیر گرفتن است. وقتی به تدریج کودک را از شیر جدا می‌کنید، می‌توانید فعالیت جایگزین شیردهی را پیدا کنید. سینه مادر هم با شیر دادن کمتر، شیر کمتری تولید می‌کند و دیگر خبری از تجمع شیر و ورم کردن سینه نیست.
از شیر گرفتن نوزاد و کودک یک تغییر بزرگ است. اینکار می‌تواند منبع بزرگی از اضطراب برای کودک شما و شما نیز باشد. ممکن است پس از پایان شیردهی احساس آرامش کنید، اما در بسیاری از مواقع از شیر گرفتن کودک باعث افسردگی می‌شود. نوسان احساساتی که با پایان شیردهی همراه است، طبیعی است. اگر نیاز به حمایت دارید، خجالت نکشید. حتما از مشاور و درمانگر کمک بگیرید.
برخی از اشتباهات رایج هنگام از شیر گرفتن کودک
توقف خیلی ناگهانی شیردهی
تلاش برای از شیر گرفتن خیلی سریع، به ویژه با یک نوزاد بزرگتر یا کودک نوپایی که به شیردهی وابسته است، می تواند منجر به مقاومت کودک شود و پروسه از شیرگرفتن را سخت‌تر کند. در نظر گرفتن زمان کافی برای انجام این کار مهم است.
عدم جایگزینی شیر مادر
اگر کودک کمتر از یکسال دارد و از شیر مادر گرفته می‌شود باید دفعات شیردهی را با شیر خشک جایگزین کنید. نوزادان بالای ۱ سال می‌توانند از سایر غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده کنند. عدم جایگزینی شیر می تواند منجر به عوارض در کودک شود.
عدم توجه به علائم ورم پستان
اگر یک توده قرمز و دردناک در سینه همراه با علائمی شبیه آنفولانزا را مشاهده کردید، ممکن است ورم پستان داشته باشید و باید به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام این مشکل برای جلوگیری از عوارض مهم است.
سوالات متداول درباره از شیر گرفتن کودک
- عوارض دیر از شیر گرفتن کودک چیست؟
- بدن کودک شما به انرژی و مواد مغذی مختلفی نیاز دارد تا رشد خود را به صورت مناسب طی کند. دیر از شیر گرفتن کودک ممکن است باعث شود که روند افزایش وزن طبیعی او متوقف شود و در نتیجه کودک شما ضعیف و لاغر شود.
- بهترین روش برای از شیر گرفتن بچه چیست؟
- بهترین روش با توجه به ویژگی‌های شخصیتی کودک و شرایط خانواده و مادر باید انتخاب شود. اما بیشتر متخصصین روش از شیر گرفتن تدریجی را بر روش‌های دیگر ارجح می‌دانند.
- عوارض تلخک برای از شیر گرفتن چیست؟
- عوارض تلخک برای کودک عبارت اند از ایجاد حالت تهوع، اسهال و اسفراغ، ایجاد درد معده و نفخ و نیز ایجاد شوک روانی.
- چطور با عصبی شدن نوزاد بعد از شیر گرفتن برخورد کنیم؟
- برای آرام کردن نوزاد او را بیشتر در آغوش گرفته و همچنین برنامه های بازی و قصه گویی بیشتری را برایش در نظر بگیرید.
جمع‌بندی از شیر گرفتن کودک
در این مقاله درباره پروسه از شیر گرفتن بچه با هم صحبت کردیم. فهمیدیم که مقدمه لازم اینکار باید از همان زمان شروع غذای کمکی کودک فراهم شود. از سویی مدل انتخاب پایان شیردهی منحصر به فرد است و بستگی به شرایط زندگی و ویژگی کودک دارد. اما توصیه متخصصین روش تدریجی است. در نهایت نکاتی برای پیشگیری از عوارض شیردهی بیان شد. حالا با آگاهی کامل می‌توانید برای از شیر گرفتن کودک اقدام گنید اما یادتان باشد که در این مسیر صبور باشید و پر از آرامش!
دسته مرتبط:
همچنین بخوانید:
5 دیدگاه
به توصیه پزشک من از چسب زخم استفاده کردم تا زودتر پسرم رو از شیر بگیرم. جواب داده و خداروشکر مشکلی پیش نیومده.
من تصمیم گرفتم که از شیر گرفتن فرزندم را به تدریج انجام دهم. در ابتدا، یک وعده غذایی در روز را با شیر خشک جایگزین کردم. سپس، به تدریج تعداد وعده‌های شیردهی را کاهش دادم. در نهایت، پس از چند هفته، فرزندم دیگر نیازی به شیر مادر نداشت.
کار خوبی کردی. من یک دفعه شیر دادن رو به پسرم قطع کردم و خیلی اذیت شدم. مدام بی قراری می کرد.
تجربه از شیر گرفتن کودکم برای من تجربه ای شیرین و در عین حال چالش برانگیز بود. از یک طرف، خوشحال بودم که بالاخره میتونم به زندگی عادی خود برگردم و آزادی بیشتری داشته باشم. از طرف دیگه، دلتنگ لحظات شیرین شیر دادن به فرزندم میشدم.
یکی از سخت ترین دوران زندگیم رو وقت از شیر گرفتن پسرم داشتم.
تا چند هفته پیش روانشناس میرفتم تا کم کم آروم شدم.
واقعا دوران سختیه.