آماده کردن غذای کودک شش ماهه تجربه جدیدی برای والدین است. در این زمان کودک به جز شیر مادر یا شیر خشک با دنیایی از طعمها آشنا میشود. اگر تجربه تهیه غذای کمکی را ندارید در این مقاله با ما همراه باشید تا لیستی از مواد غذایی مفید برای استفاده در برنامه غذایی نوزاد ۶ ماهه را به شما معرفی کنیم.
علایم آمادگی نوزاد شش ماهه برای دریافت غذای کمکی
در ادامه با نشانههای آمادگی نوزاد برای خوردن غذای کمکی آشنا میشویم:
- هماهنگی چشم، دست و دهان: کودک میتواند چشمها، دستها و دهانش را برای برداشتن غذا و قرار دادن آن در دهان خود هماهنگ کند.
- توانایی نشستن: کودک قادر است با کمی کمک یا کاملا مستقل بنشیند و کنترل خوبی بر سر و گردن خود داشته باشد.
- ثبات سر در حالت نشسته: نوزاد میتواند سر خود را در حین نشستن ثابت نگه دارد.
- علاقه به غذا خوردن دیگران: غذا خوردن دیگران را با ذوق تماشا میکند، برای غذا دست دراز میکند یا وقتی قاشق به او داده میشود دهانش را باز میکند.
- کاهش رفلکس بیرونریزی زبان: رفلکس زبان که باعث میشود نوزادان غذا را از دهان خود بیرون بریزند کم میشود و حدود سن ۶ ماهگی از بین میرود و عمل بلعیدن را آسانتر میکند.
برای شروع غذای کودک شش ماهه لازم است نشانههای بالا را در نظر بگیرید. زود یا دیر شروع کردن غذای جامد برای کودک عوارضی دارد و بهتر است معرفی غذای کمکی در زمان درست انجام شود. در خصوص زمان شروع غذای کمکی نوزاد در مقاله دیگری کامل توضیح دادهایم.
نشانههایی که به معنای آمادگی کودک نیستند
برخی از رفتارها و نشانهها ممکن است در نوزاد دیده شوند، اما بهتنهایی به معنای آمادگی برای شروع غذای کودک شش ماهه نیستند. این رفتارها بخشی طبیعی از روند رشد کودکاند و لزوماً نشان نمیدهند که کودک برای خوردن غذاهای جامد آماده است. این نشانهها به صورت زیر هستند:
- کودک دستهایش را مشت میکند و به دهان میبرد.
- نوزاد در طول شب چند بار و به مدت طولانی بیدار میشود.
- کودک میل به خوردن شیر اضافی دارد.
غذاها و نوشیدنیهای مناسب نوزاد شش ماهه
گروهی از مواد غذایی که برای استفاده در غذای کودک شش ماهه مجاز اند عبارتند از:
سبزیجات
برای شروع غذای کمکی، از سبزیجات پختهشده و نرم یا پورهشده مانند هویج، کلم بروکلی، سیبزمینی، سیبزمینی شیرین و کدو حلوایی استفاده کنید. بهتر است ابتدا سبزیجاتی با طعم غیر شیرین را معرفی کنید تا کودک به طعمهای متنوع عادت کند.
میوه
از پوره میوههای رسیده نظیر سیب، گلابی، موز، انبه، هلو، شلیل، زردآلو، آلو، خربزه، زغال اخته، توت فرنگی (با تست حساسیت) در برنامه غذایی نوزاد شش ماهه استفاده کنید. دقت کنید که میوههای سفتتر باید پخته و له شوند.
غلات و حبوبات
برنج ،جو دوسر، کینوا، ماکارونی، نان و حبوبات مثل عدس و لوبیا برای گنجانده شدن در غذای نوزاد شش ماهه مناسب هستند. غلات غنی شده با آهن برای نوزادان به ویژه به عنوان اولین غذاها توصیه میشوند.
پروتئین
گوشتهای خوب پخته و پوره شده مثل گوشت مرغ، بوقلمون، گوشت گاو، بره، ماهی (بدون استخوان، کاملاً پخته شده) و تخم مرغ خوب پخته شده (نه خام یا نیم پز) مناسب استفاده در غذای کودک شش ماهه هستند.
برای پختن و بخار پز کردن غذای نوزاد در حجم کم میتوانید از غذاساز کودک استفاده کنید که خواص غذا و مواد اولیه را به راحتی حفظ میکند.
لبنیات
ماست ساده و پرچرب و پنیرهای پاستوریزه (در حد اعتدال) برای تغذیه کودک شش ماهه مناسباند اما شیر گاو را فقط میتوان در پخت و پز استفاده کرد، نه به عنوان نوشیدنی اصلی!
آشنایی کودک با بافتها و طعمهای مختلف غذا به تقویت عادات غذایی سالم و رشد مناسب او کمک میکند. همیشه اطمینان حاصل کنید که غذاها نرم، ساده و بدون افزودن شکر یا نمک هستند.
غذاها و نوشیدنیهای ممنوعه برای نوزاد شش ماهه
برای اطمینان از ایمنی و حمایت از رشد سالم، باید از مصرف برخی غذاها در برنامه غذایی نوزاد شش ماهه اکیداً خودداری شود. در این بخش لیستی از این مواد غذایی را برایتان آماده کردهایم:
- عسل: بهدلیل خطر بوتولیسم، مصرف عسل فقط پس از ۱۲ ماهگی ایمن است.
- محصولات غیرپاستوریزه: از دادن شیر، ماست، بستنی و پنیرهای غیرپاستوریزه به نوزاد به دلیل احتمال آلودگی با باکتریهای مضر خودداری کنید.
- مواد پروتئینی نیم پز: گوشت، مرغ، ماهی و تخممرغ باید کاملاً پخته شوند تا از بیماریهای ناشی از غذا جلوگیری شود.
- آجیل درسته: آجیل و بادامزمینی فقط به صورت پودر شده یا کره نرم باید در غذای کودک شش ماهه استفاده شود.
- نمک: به دلیل نارس بودن کلیههای نوزاد، از نمک، گوشتهای فرآوریشده و تنقلات شور پرهیز کنید.
- قند و شیرینیجات: برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و تغذیه نامناسب، از غذاهای شیرین و نوشیدنیهای قندی در برنامه غذایی نوزاد شش ماهه استفاده نکنید.
- ماهی با جیوه بالا: از مصرف ماهیهایی با میزان بالای جیوه مانند تن ماهی خودداری شود.
- کافئین: چای، قهوه و سایر نوشیدنیهای کافئیندار تا دو سالگی کودک نباید مصرف شوند.
- شیر گاو در پخت و پز مجاز است: از ۶ ماهگی به بعد فقط میتوان از شیر گاو در غذا یا پختوپز استفاده کرد، نه به عنوان نوشیدنی اصلی.
جدول برنامه غذایی نوزاد شش ماهه
در برنامه غذایی نوزاد شش ماهه باید از تمام گروههای غذایی استفاده کنید. در این بخش یک نمونه برنامه برای شروع غذای کمکی را مرور میکنیم:
| روز / وعده | صبحانه | ناهار | میانوعده | شام |
| شنبه | پوره هویج(دو قاشق) | |||
| یکشنبه | فرنی(۲ قاشق) | |||
| دوشنبه | فرنی اوتمیل | پوره نخود فرنگی | ||
| سهشنبه | حریره بادام | پوره سبزیجات مقوی شده با آب گوشت | ||
| چهارشنبه | تخم مرغ آبپز له شده | پوره سبزیجات مقوی شده با آب گوشت | فرنی | |
| پنجشنبه | فرنی آرد برنج | سوپ رقیق | ماست ساده | |
| جمعه | فرنی آرد برنج مقوی شده با خرما | عدس و پلو له شده | گلابی پخته و بخارپز | سوپ رقیق |
| شنبه | فرنی اوتمیل | سوپ کاملا میکس شده از جعفری و برنج و مرغ | کره بادام زمینی (تست حساسیت) | پوره سیب زمینی |
| یکشنبه | تخممرغ آبپز له شده | سوپ میکس شده از گوشت گاو و هویج و شیر | پوره آووکادو | پوره سبزیجات مثل کدو حلوایی |
| دوشنبه | عدسی پوره شده | گوشت ماهی قزل آلا له شده | پوره موز | کته نرم با آب گوشت |
| سهشنبه | نان تست برش مثلثی همراه با یک لایه پنیر | گوشت قلقلی مرغ کوچک همراه گل کلم بخارپز | پوره میوه فصل مثل هلو | پاستا طعم دار شده با پنیر و اسفناج |
| چهارشنبه | املت با پوره گوجه | سوپ غنی شده با آب ماهیچه و اوتمیل | پوره هندوانه | یک تکه از گوشت ماهیچه وعده قبل همراه کدو سبز بخارپز |
| پنجشنبه | پوره چغندر | لوبیا چیتی یا لوبیا سفید پخته شده و نرم | تست سبوس دار با یک لایه کره بادام درختی | گوشت ماهی له شده با همراه نان تست با برش مثلثی کوچک |
| جمعه | توفو نرم | نان تست و پوره مرغ | پوره انبه | عدسی با سیب زمینی |
غذای کودک شش ماهه چقدر باید باشد؟
غذای نوزاد شش ماهه باید با یک وعده در روز آغاز شود. بنابراین وقتی نوزادان برای اولین بار شروع به خوردن غذاهای جامد میکنند، به ۳ وعده غذایی در روز نیاز ندارند. نوزادان شکمهای کوچکی دارند. غذای کمکی را به صورت یک وعده در حد یک یا دو قاشق چایخوری شروع کنید و به تدریج حجم غذا را در روزهای بعد اضافه کنید.
از هفته دوم تعداد وعدهها را افزایش دهید تا نهایتا به چهار وعده صبحانه، ناهار، شام و میان وعده برسید. در هر وعده ۲ تا ۳ قاشق غذا خوری کافی است. میان وعده در هفتههای دوم و سوم را به دو قاشق غذاخوری پوره میوه یا یک دوم فنجان میوه له شده برسانید.
توصیه میشود غذای کمکی را قبل از وعده شیردهی به نوزاد بدهید، چون اگر کاملاً سیر باشد ممکن است تمایلی به غذا خوردن نداشته باشد. با این حال، صبر نکنید تا نوزاد بیش از حد گرسنه شود، زیرا در این حالت نیز ممکن است بیقرار شده و همکاری نکند.
طرز تهیه چند غذای نوزاد شش ماهه
در ادامه دستور تهیه چند غذای کودک شش ماهه را ارائه میکنیم.
۱- پوره نخود فرنگی
نخود فرنگی منبع کوچک اما بسیار غنی از مواد مغذی است که ویتامینهای A و C، آهن، پروتئین و کلسیم را در خود جای داده است و یک انتخاب خوب برای غذای کودک شش ماهه است.
مواد لازم:
- نخود فرنگی تازه
- آب
- صافی یا میکسر
طرز تهیه:
- نخودفرنگیها را کاملا بشویید.
- اگر پوست نخود فرنگی باعث میشود که بافت آن برای کودک شما جذاب نباشد، حتماً آن را از صافی رد کنید تا تا حد امکان نرم شود.
- نخود فرنگی را با کمی آب بپزید و تا حد امکان بگذارید نرم شود.
- بعد از پختن یا بخارپز کردن نخود فرنگی آن را کاملا میکس یا له کنید.
۲- سوپ عدس
مواد لازم:
- عدس
- چند برگ جعفری
- یک برش گوجه پوست گرفته شده
- عصاره گوشت
طرز تهیه:
- مقدار کمی عدس را خوب بپزید تا کاملا نرم شود.
- سپس کمی جعفری و گوجه میکس شده را به مخلوط عدس و آب اضافه کنید.
- از قبل کمی مرغ یا ماهیچه را بپزید تا عصاره و آب آن به خوبی گرفته شود.
- عصاره آب گوشت مرغ یا ماهیچه را به غذا اضافه کنید. این غذا نیازی به طعم دهنده و نمک ندارد و عطر سبزیجات آن را خوشایند میکند.
- در پایان مواد را در غذاساز یا بلندر بریزید و کاملا میکس کنید.
۳- فرنی
مواد لازم:
- آرد برنج
- شیر پاستوریزه یا شیرمادر یا شیر خشک
- در صورت دلخواه پودر گردو یا پسته آسیاب شده
طرز تهیه:
- کمی آرد برنج خانگی را با آب قاطی کنید.(برای تهیه آرد برنج میتوانید برنج را خیس کنید و بعد از دو شبانه روز بگذارید روی یک پارچه تمیز خشک شود سپس آن را در آسیاب پودر کنید.)
- آرد برنج را با آب کاملا هم بزنید تا قوام بیاید.
- در ادامه کمی شیر پاستوریزه به آن اضافه کنید.
- برای مقوی شدن میتوانید پودر پسته یا گردو کاملا آسیاب شده داخل آن بریزید.
- اگر نمیخواهید از شیر پاستوریزه استفاده کنید در آخر و پس از خاموش کردن مواد شیر مادر یا شیر خشک به آن اضافه کنید.
برای دیدن دستورهای غذایی بیشتر میتوانید به مقاله طرز تهیه غذای کمکی نوزاد مراجعه کنید.
نکات مهم در تهیه غذای کودک شش ماهه
آماده کردن تغذیه کودک شش ماهه هیجان انگیز اما انرژی بر است. با دانستن نکات مفید زیر این فرآیند را ارزشمندتر کنید:
- با سبزیجات ملایم مانند کلم بروکلی، گل کلم یا اسفناج شروع کنید، نه فقط گزینههای شیرینتر مانند هویج یا سیبزمینی شیرین. این مورد به کودک شما کمک میکند تا انواع طعمها را تجربه کند و در آینده از بدغذایی او بکاهد.
- غذاهای حاوی آهن مانند نخود فرنگی، لوبیا، عدس، گوشت چرخکرده ریز یا غلات غنیشده را از همان ابتدا به او بدهید، زیرا نیاز آهن نوزادان از حدود ۶ ماهگی افزایش مییابد.
- در طول وعدههای غذایی، به کودک خود چند جرعه آب از یک فنجان بدهید تا هم تشنه نماند و هم جرعه جرعه نوشیدن را یاد بگیرد.
- از ظرف غذای کودک مطمئن و ایمن که به راحتی واژگون نمیشود، استفاده کنید تا کودک بتواند با غذا بازی کند و اشتهایش برانگیخته شود.
سوالات متداول
چرا برای شروع غذای کمکی باید تا ۶ ماهگی نوزاد صبر کنیم؟
نشانههای آماده بودن برای دریافت غذا در کودک حوالی ۶ ماهگی پدیدار میشود؛ مثل نشستن به صورت قائم با تکیهگاه، کنترل خوب سر و گردن، نشان دادن علاقه به غذا و توانایی بردن غذا به انتهای دهان با زبان. زودتر شروع کردن غذای کمکی ممکن است باعث مشکلات گوارشی حاد در نوزاد شود.
با شروع غذای کمکی نوزاد به چه مقدار شیر در روز نیاز دارد؟
با افزایش مصرف مواد جامد توسط کودک، ممکن است مصرف شیر او به طور طبیعی کاهش یابد. اما در این سن، روزانه حداقل ۶۰۰ میلیلیتر شیر به او بدهید. هنوز غذای اصلی کودک شیر مادر و شیر خشک است و در این سن غذای کمکی برای معرفی و شکل دهی ذائقه است.
از کجا بفهمم که نوزاد شش ماهه سیر است یا گرسنه؟
نوزادان با روی برگرداندن، بستن دهانشان یا پس زدن غذا، سیر شدن خود را نشان میدهند. نشانههای گرسنگی شامل هیجان غذا، دست دراز کردن به سمت قاشق یا باز کردن دهانشان است.
جمعبندی
در این مقاله از فروشگاه سیسمونی کودکو با برنامه مناسب برای غذای کودک شش ماهه آشنا شدیم. شروع غذای نوزاد شش ماهه قبل از آمادگی جسمی کودک میتواند خطر خفگی و مشکلات گوارشی را افزایش دهد. شروع غذای کمکی در زمان مناسب به این معنی است که کودک شما از نظر رشدی برای تحمل راحت غذاهای جامد آمادگی دارد.
در بخشهای بعدی گروه مواد غذایی که میتوانیم در غذای کودک استفاده کنیم و همچنین مواد غذایی ممنوعه مثل عسل و مواد لبنی غیر پاستوریزه را مرور کردیم. لازم است دقت کنید که در تغذیه کودک شش ماهه باید غذاهای غنی از آهن را بگنجانید چون نیاز کودک به آهن به مرور و با رشد جسمانی او بیشتر میشود.
بعضی از مواد غذایی مثل کره بادام زمینی، غلات و بادام یا توتفرنگی میتواند باعث واکنش آلرژیک در بدن کودک شود. پس باید لیستی از این مواد را تهیه کنید و به مرور در هر وعده غذایی که قبلا تست کردهاید اضافه کنید و حساسیت کودک را بسنجید.
با استفاده از مواد غذایی متنوع و کم شیرین، ذائه غذایی نوزاد را در بهترین حالت شکل میدهید. پیروی از برنامه غذایی که به مرور متنوع میشود به کودک شما کمک میکند تا ذائقهای وسیع و عادات غذایی سالمی را در خود پرورش دهد و در عین حال نیازهای غذایی خود را با شیر مادر یا شیر خشک برآورده کند.
همچنین بخوانید:
