در این نوشتار قصد داریم به ویژگیهای رشد کودک یک ماهه نگاهی بیندازیم و در مورد خواب نوزاد یک ماهه، تغذیه و مراقبت صحیح از او اطلاعات جدیدی کسب کنیم. با ما همراه باشید.
پادکست بچه یک ماهه
در پادکست زیر مهمترین نکات در نوزاد در سن یک ماهگی را توضیح دادهایم:
رشد نوزاد یک ماهه
در این بخش به نقاط عطف رشد بچه یک ماهه از نظر شناختی، حسی و فیزیکی اشاره میکنیم. البته که مهارتهای نوزادان یک ماهه با هم متفاوت است؛ پس کوچولوی خود را با نوزادان دیگر مقایسه نکنید.
رشد فیزیکی
سرعت رشد نوزادان با هم متفاوت است اما به طور کلی رشد فیزیکی کودک یک ماهه ویژگیهای زیر را دارد:
- میزان افزایش وزن: یک ماه پس از تولد کودک بیش از ۱ کیلوگرم وزن اضافه میکند.
- وزن و قد بچه یک ماهه دختر: یک نوزاد یک ماهه دختر حداقل ۴ کیلوگرم وزن دارد و میانگین قد او ۵۳ سانتیمتر است.
- وزن و قد بچه یک ماهه پسر: نوزاد یک ماهه پسر به طور متوسط ۴.۵ وزن و ۵۴.۵ سانتیمتر قد دارد.
رشد حسی
- رشد بویایی: کودک میتواند بوی مراقب خود (مثلا مادر) را تشخیص دهد و اگر از سینه مادر خود تغذیه میکند، بوی منحصر به فرد شیر مادرش را هم تشخیص میدهد.
- رشد شنوایی: شنوایی نوزاد رشد میکند و نوزاد یک ماهه، مانند نوزادان بزرگتر، با نگاهی مبهوت یا گریه به صداهای بلند پاسخ میدهد. اگر نوزاد در این سن به صدای بلند عکس العمل نشان نمیدهد، با پزشک برای گرفتن تست شنوایی سنجی از او صحبت کنید.
- رشد بینایی: بینایی بچه یک ماهه در حال بهبود است. نوزادان در این سن از دیدن الگوهایی با کنتراست بالا (به خصوص سیاه و سفید) و مخصوصا چهره انسانها لذت میبرند.
رشد حرکتی
- ادامه رفلاکسهای غیر ارادی: سیستم عصبی نوزاد یک ماهه به سرعت در حال رشد است. اما هنوز هم بیشتر حرکات او بر اساس رفلکسهای غیر ارادی مثل رفلکس مورو، رفلکس چنگ زدن و رفلکس مکیدن است. این رفلاکسها تا پایان سه ماهگی رفع میشوند. در مقاله دیگری در مورد نوزاد ۳ ماهه توضیح دادهایم.
- کنترل بهتر روی سر: اگر کودک خود را روی شکمش قرار دهید، متوجه میشوید که قادر است سر خود را بالا بیاورد. اما هنوز گردن نوزاد قدرت کافی را ندارد و نوزاد در حالت ایستاده نمیتواند سر خود را صاف نگه دارد. بنابراین هر وقت بچه یک ماهه را بلند میکنید، حتما یک دست خود را پشت سرش بگذارید.
- مشت کردن دستها: نوزاد در این سن میتواند دستان کوچکش را به صورت مشت ببندد.
- دراز کردن پاها: در این سن کودک به جای خم نگه داشتن پاها، بیشتر شروع به دراز کردن پاها میکند.
رشد ارتباطی
کودک یک ماهه به دقت به شما نگاه میکند و از طریق گریه با شما ارتباط میگیرد. ارتباط گیری نوزاد در سن ۴ هفتگی به شکل زیر است:
- بهبود حالات چهره: درست است که نوزاد در یک ماهگی نمیتواند صحبت کند، اما صورت کوچولوی او حالتهای مختلفی را به خود میگیرد. مثلا گاهی لبهایش را جمع میکند و ابروهایش را بالا میآورد. یا برای مثال چشمهایش را جمع کرده و گاهی هم اخم میکند.
- تشخیص صدای والدین: بچه یک ماهه صدای پدر و مادرش را میشناسد و در حالت گریه، با شنیدن صدای پدر و مادر ممکن است برای لحظاتی گریه را قطع کند و به صدا دقت کند.
- واکنش به صدای اطرافیان: وقتی صحبت می کنید یا آواز میخوانید نوزاد هیجانزده میشود. دقیقا در این سن باید صحبت کردن، آواز خواندن و بازی کردن را به روتین نوزاد اضافه کنید تا مغز او سریعتر رشد کند.
تغذیه بچه یک ماهه
کودک یک ماهه شما هنوز به نیاز به تغذیه شبانه روزی دارد. اصول تغذیه کودک در این سن به صورت زیر است:
- نحوه شیردهی با شیر مادر: بچه در این سن هر ۲ تا ۳ ساعت، یعنی ۸ تا ۱۲ بار در روز، شیر مادر میخورد. بسیاری از نوزادان یک ماهه هر بار حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه شیر میخورند. برخی نوزادان ترجیح میدهند بهجای یک وعده شیردهی طولانی، در چند نوبت کوتاهتر از سینه مادر تغذیه کنند. به این الگوی تغذیه، “تغذیه خوشهای” گفته میشود.
- نحوه شیردهی با شیرخشک: اگر کودک یک ماهه شیر خشک میخورد، هر ۳ تا ۴ ساعت به او ۱۰۰ تا ۱۲۰ سی سی شیر خشک دهید.
- نشانههای گرسنگی: اگر دیدید که نوزاد لب یا دستانش را میمکد، این یعنی گرسنه است و باید به او شیر بدهید.
- مدت نگهداری شیر: وقتی کودک طی یک ساعت شیشه شیر خشک را تمام نکرد، باید آن را دور بریزید زیرا ممکن است آلوده شده باشد. اگر کودک شیر مادر میخورد، تا ۲ ساعت میتوانید شیر را در دمای محیط نگه دارید.
آیا باید نوزاد یک ماهه را برای شیر دادن بیدار کنید؟
اگر کودک شما نیاز به افزایش وزن داشته یا به هر دلیل پزشکی نیاز به تغذیه بیشتر دارد، بیدار کردن او برای شیر خوردن لازم است. در یک ماهگی، برخی از نوزادان می توانند مدت طولانیتری (مثلا در حدود ۴ تا ۵ ساعت) بخوابند و نیازی به بیدار شدن ندارند. بهترین راه برای اطمینان از اینکه کودک شما به اندازه کافی شیر میخورد، نظارت بر افزایش وزن اوست. کودکی که خوب شیر میخورد در روز نیاز به عوض کردن حداقل ۶ پوشک دارد.
ادرار و مدفوع بچه یک ماهه
در ادامه در خصوص ادرار و مدفوع کودک در یک ماهگی طبق این مقاله از سایت معتبر NHS توضیح میدهیم.
ادرار نوزاد در یک ماهگی
ادرار نوزاد یک ماهه یکی از نشانههای مهم سلامت و دریافت شیر کافی توسط اوست. در روز اول پس از تولد، معمولاً نوزاد تنها یک پوشک را خیس میکند. اما با گذشت زمان و مخصوصاً از روز پنجم به بعد، انتظار میرود که نوزاد روزانه حدود ۶ پوشک خیس یا بیشتر داشته باشد.
رنگ ادرار نیز اهمیت دارد. ادرار شفاف یا زرد روشن نشاندهندهی این است که نوزاد به اندازه کافی مایعات دریافت میکند و آب بدن او کافی است.
بنابراین، تعداد و رنگ پوشکهای خیس میتوانند به والدین کمک کنند تا از تغذیهی صحیح نوزاد خود مطمئن شوند.
مدفوع نوزاد در یک ماهگی
در دو روز اول پس از تولد، مدفوع نوزاد حالتی چسبناک و رنگی سبز تیره یا سیاه دارد که به آن “مکونیوم” گفته میشود. این ماده نخستین مدفوع نوزاد است و بهتدریج با آغاز تغذیه تغییر میکند. اگر نوزاد با شیر مادر تغذیه شود، مدفوع او به رنگ زرد، آبکی و با بوی بسیار ملایم خواهد بود.
در مقابل، نوزادانی که با شیر خشک تغذیه میشوند، مدفوعی تیرهتر، ضخیمتر و با بویی قویتر دارند و در برخی موارد ممکن است رنگ آن سبز شود. در صورتی که تغذیه نوزاد از شیر مادر به شیر خشک تغییر کند، مدفوع او معمولاً حالتی خمیری پیدا میکند.
از نظر دفعات مدفوع کردن، نوزادان در هفته اول معمولاً حدود ۴ بار در روز مدفوع میکنند. نوزادانی که شیر مادر میخورند ممکن است بعد از هر وعده شیر مدفوع داشته باشند. اما پس از گذشت شش هفته، گاهی چند روز مدفوع نکردن نیز کاملاً طبیعی است. در نوزادانی که شیر خشک میخورند، دفعات مدفوع ممکن است تا ۵ بار در روز برسد و با گذشت زمان به حدود یک بار در روز کاهش یابد.
در خصوص مدفوع نوزاد یک ماهه به نکات زیر توجه کنید:
- اگر مدفوع خیلی بدبو، خیلی آبکی یا سفت و همراه با خون باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
- مدفوع خیلی روشن یا سفید میتواند نشانه مشکل در کبد نوزاد باشد. در این حالت باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.
راههای رفع یبوست نوزاد یک ماهه
برای رفع یبوست بچه در یک ماهگی، ابتدا باید مطمئن شد که واقعاً یبوست وجود دارد، چون گاهی مدفوع کردن با فشار یا فاصله چندروزه، بهویژه در نوزادانی که شیر مادر میخورند، طبیعی است. اما اگر مدفوع نوزاد سفت، خشک یا همراه با ناراحتی زیاد باشد، میتوان از راهکارهای زیر استفاده کرد:
- ماساژ شکم نوزاد: شکم نوزاد را با حرکات دورانی ملایم در جهت عقربههای ساعت ماساژ دهید. این کار به تحریک حرکات روده کمک میکند.
- حرکت دادن پاها مانند دوچرخه: پاهای نوزاد را بهآرامی به حالت رکاب زدن حرکت دهید. این کار گاز روده را کاهش داده و به مدفوع کردن کمک میکند.
- حمام با آب ولرم: حمام آرام با آب ولرم میتواند عضلات شکم را شل کرده و در دفع راحتتر مدفوع موثر باشد.
- بررسی تغذیه مادر (در صورت شیردهی): در برخی موارد، مصرف غذاهای نفخزا یا حساسیتزا توسط مادر ممکن است روی گوارش نوزاد تأثیر بگذارد. در این شرایط، مشورت با پزشک درباره رژیم غذایی مادر مفید است.
- مشورت با پزشک در صورت تغذیه با شیر خشک: گاهی شیر خشکی که نوزاد مصرف میکند باعث یبوست میشود. در این شرایط پزشک ممکن است شیر خشک را تغییر دهد.
خواب نوزاد یک ماهه
کودک یک ماهه الگوی خواب منظمی ندارد و این موضوع تا سه ماهگی کاملا طبیعی است. انتظار خواب طولانی از او در طول شب بیشتر شبیه یک رویا است تا واقعیت!
- الگوی خواب: در این سن کودک در هر ۲۴ ساعت بین ۱۴ تا ۱۷ ساعت میخوابد. بسیاری از نوزادان ۹ ساعت خواب شبانه و ۷ ساعت خواب در طول روز را تجربه میکنند. بچه یک ماهه الگوی خواب منظمی در طول روز ندارد. نوزاد ممکن است یکبار ۲۰ تا ۳۰ دقیقه چرت بزند و یک بار دیگر تا ۲ ساعت بخوابد. به کودک خود فرصت دهید تا هر زمان که دلش خواست چرت بزند.
- بیداریهای شبانه: خواب شبانه کودک شما احتمالاً با بیداریهای مکرر که معمولاً به دلیل گرسنگی است مختل میشود.
- تامین ایمنی در خواب: کودک خود را به پشت و روی یک تشک سفت و بدون پتو، بالش و اسباببازی بخوابانید. هنوز هم در این سن خطر سندرم ناگهانی مرگ نوزاد وجود دارد.
- آموزش تفاوت شب و روز: کم کم تفاوت شب و روز را به کودک خود بیاموزید. در طول روز تا جایی که می توانید با کودک خود بازی و تعامل داشته باشید و خانه را روشن نگه دارید. در شب نور خانه را کم کنید و سطح سر و صدا را پایین بیاورید.
همچنین بخوانید: نوزاد هشت ماهه
واکسیناسیون و مراقبتهای پزشکی از نوزاد یک ماهه
پزشک اطفال تا یکسالگی کودک باید ماهی یکبار او را ببیند و بررسی کند. حالا وقت ویزیت یک ماهگی کودک فرا رسیده است.
- بررسی علائم حیاتی و ارگانهای داخلی: در ویزیت یک ماهگی، پزشک کل بدن کودک مثل ضربان قلب و وضعیت ریه و معده را بررسی میکند.
- اندازهگیری قد و وزن: پزشک وزن، قد و دور سر کودک شما را اندازه میگیرد و آن را روی نمودار رشد میبرد.
- بررسی پوست و اندام تناسلی: اندام تناسلی کودک و مشکلات پوستی نوزاد یک ماهه نیز در حین مراقبت پزشکی بررسی میشود.
- شروع قطره آ د: از این سن ویتامین د بدن کودک کاهش پیدا میکند و پزشک قطره آ د را توصیه میکند.
- واکسیناسیون: در بدو تولد، واکسیناسیون نوزاد در بیمارستان انجام شده و مرحله بعدی واکسن نوزاد در دو ماهگی است. در مواردی که نوزاد در این سن زیر ۲ کیلوگرم وزن دارد یا در هنگام تولد نارس بوده است، بر اساس تصمیم پزشک واکسن هپاتیت ب به جای بدو تولد در یک ماهگی تزریق میشود.
مشکلات رایج بچه یک ماهه
- بالا آوردن شیر: یکی از مشکلاتی که بسیاری از والدین در ۴ هفتگی نوزاد با آن دست و پنجه نرم میکنند، بالا آوردن شیر است. از نظر متخصصین تا زمانی که نوزاد به خوبی وزن اضافه میکند، درد ندارد و شیر زیادی بالا نمیآورد، این مسئله طبیعی است. بالا آوردن بیش از حد شیر، یا قوس دادن به کمر توسط نوزاد نشانه دل درد بعد از شیر خوردن است. بالا آوردن شیر ممکن است به علت ابتلا نوزاد یک ماهه به رفلاکس باشد. در این شرایط پزشک احتمالا دارو تجویز میکند. یک توصیه مفید این است که وعده غذایی در دفعات بیشتر اما با حجم کمتر به کودک بدهید.
- قولنج یا کولیک: ممکن است دلیل بیقراری بیش از حد نوزاد و گریههای طولانیاش، قولنج یا کولیک باشد. قولنج در حدود ۶ هفتگی کمتر میشود و در نهایت تا ۱۲ هفتگی برطرف میشود.
- بثورات پوستی: بثورات پوشک مخصوصا در نوزادانی که زیاد ادرار و مدفوع میکنند، شایع است. AAP توصیه می کند که به طور مکرر پوشک کودک خود را تعویض کنید. به خصوص در طول خواب شبانه نوزاد، از پوشک با جذب بالا استفاده کنید. همچنین ناحیه پوشک کودک خود را به خوبی تمیز و از کرم با اکسید روی استفاده کنید.
وسایل مورد نیاز برای نوزاد یک ماهه
- صندلی ماشین نوزادی: کریر یا صندلی ماشین نوزادی برای تامین ایمنی نوزاد در هنگام تردد با وسیله نقلیه بسیار ضروری است.
- دستمال آروغگیر: نوزاد یک ماهه ممکن است در هنگام آروغ زدن شیر بالا بیاورد. برای حفظ بهداشت، یک دستمال آروغگیر روی شانهاش بیندازید و سپس آروغ نوزاد را بگیرید.
- پلی جیم: تشک بازی یا پلی جیم برای رشد مهارت حرکتی نوزاد و تمرین شکم بسیار عالی است.
- محصولات مراقبت از پوست: نوزاد در سن یک ماهگی پوست حساسی دارد و احتمال ابتلا به حساسیت به پوشک و سوختگی در او زیاد است. استفاده از محصولات پیشگیری هنگام تعویض پوشک لازم و هوشمندانه است.
- ظرف نگهداری شیر مادر: اگر فرصت شیردادن را در هر وعده ندارید، میتوانید شیر را بدوشید و در ظرف استریل و مخصوص در یخچال نگهداری کنید. سپس شیر را در شیشه شیر به کودک بدهید.
- وان نوزاد: حمام کردن کودک یک ماهه آسان نیست چون هنوز نوزاد تسلط مناسبی به گردن خود ندارد. در این شرایط، بهتر است هنگام حمام از وانی که آسانشور دارد استفاده کنید.
- تشک نوزاد: استفاده از تشک ارگونومیک و استاندارد در تسکین درد و جلوگیری از رفلاکس و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد بسیار موثر است.
برای اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله “چک لیست سیسمونی نوزاد” را مطالعه کنید.
نکات نگهداری از بچه یک ماهه
نوزاد یک ماهه ممکن است تا ۳ ساعت در روز گریه کند. این مساله کاملا طبیعی است. نگران نباشید، با گذشت زمان گریه کاهش می یابد. گریه روشی است که کودک به شما می گوید: « من گرسنه هستم. به من غذا بدهید!»، «من یک پوشک خیس دارم» یا «من واقعا خسته هستم. من را بخوابانید». برای نگهداری ازبچه یک ماهه نکات زیر را رعایت کنید:
- آروغ کودک را درست بگیرید: تا زمانی که کودک بتواند بدون کمک تکیه گاه بنشیند (مثلا حدود ۵ ماهگی) باید کودک را عمودی راه ببرید یا روی دست بخوابانید تا آروغ بعد از شیر را بزند. نگرفتن آروغ باعث دلدرد میشود.
- با کوچولوی خود صحبت کنید: نوزاد در این سن نمی تواند به صحبت شما پاسخ دهد ولی شما با او صحبت کنید. این حرف زدن باعث میشود که در ماه های آینده شروع به تقلید کلمات کند.
- نوزاد را ماساژ دهید: لمس و ماساژ کودک در ماه های اول تولد بسیار مهم است. با کودک یک ماهه خود تماس پوست به پوست از طریق در آغوش گرفتن برقرار کنید. برخی از متخصصان ماساژ نوزاد را توصیه میکنند. ماساژ باعث میشود نوزاد شما احساس آرامش و عشق کند.
- کودک را تمرین بدهید: پاهای کودک را مثل حرکت دوچرخه سواری برای چند دقیقه حرکت دهید. این تمرین آسان به تقویت عضلات کمک میکند تا برای خزیدن و راه رفتن آماده شوند. کودک نباید زمان زیادی را در کریر یا صندلی ماشین باشد. همچنین تمرین شکم را با بازی در پلی جیم و در آغوش گرفتن فراموش نکنید.
- روی تسکین گریه نوزاد کار کنید: هنگامی که نوزاد شما گریه میکند، تکنیکهای مختلف تسکین دهنده را امتحان کنید. برخی از نوزادان به موسیقی ملایم یا آواز خواندن پاسخ می دهند. برخی دیگر با «صدای سفید» آرام میشوند. پس اپلیکیشن صداهای سفید را دانلود کنید.
سوالات متداول
- از کجا بفهمیم نوزاد یک ماهه خوب شیر خورده است؟
- یک نوزاد معمولاً حداقل ۱۰ دقیقه در هر وعده شیر می خورد. شما باید باید صدای قورت دادن شیر را بشنوید و پس از اتمام میل کردن، به چهره نوزاد نگاه کنید و ببینید که راضی به نظر میرسد یا نه. نوزادانی که شیر خشک میخورند، در هر وعده باید ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلی لیتر شیر میل میکنند. همچنین توجه کنید که نوزاد یک ماهه باید حداقل ۶ پوشک در طول شبانه روز خیس کند.
- اسباببازی مناسب نوزاد ۱ ماهه کدام است؟
- انواع جغجغه ساده و موزیکال، تشک بازی موزیکال و ساده، اسباببازیهای حسی، آویز کریر و آویز تخت برای این سن مناسب هستند.
جمعبندی
در این مقاله از فروشگاه سیسمونی کودکو، با ویژگیها و نقاط عطف رشد نوزاد یک ماهه آشنا شدیم. البته اگر کودک شما در این سن هنوز برخی از ویژگیهایی که گفتیم را ندارد، لزوماً به این معنی نیست که مشکلی وجود دارد.
چکاپ پزشکی ماهانه را فراموش نکنید و نظر پزشک معتمد را بپرسید. شنوایی و بینایی کودک در این سن رشد خوبی میکند و کودک در حالت خوابیده میتواند سرش را نگه دارد و بچرخاند. حالا به صدای اطراف، مخصوصا مراقب خود، واکنش نشان میدهد.
اگر متوجه شدید که کودک شما اشیایی را که بسیار نزدیک او است با چشم دنبال نمیکند، با دیدن نور شدید پلک نمیزند یا به صداهای بلند پاسخ نمیدهد، با پزشک خود تماس بگیرید.
کودک در این سن ۸ تا ۱۲ بار در روز شیر میخورد و حداقل ۶ بار نیاز به تعویض پوشک دارد. نوزاد حدود یک کیلوگرم از زمان تولد تا یک سالگی وزن اضافه میکند و در طول شبانه روز حدود ۱۶ ساعت میخوابد.
در ادامه راهکارهایی برای مشکلات کولیک، رفلاکس و بثورات پوستی مطرح کردیم. در آخر اینکه رشد شناختی و ارتباطی کودک را با صحبت با کودک بالا ببرید. برایش قصه بخوانید و عواطف و احساسات را در صحبتهایتان نشان دهید. از رعایت نکات ایمنی در نگهداری نوزاد غافل نشوید تا شیرینی تجربه فرزند پروری را دو چندان کنید!
همچنین بخوانید:
