نوزاد پنج ماهه هر روز پرتحرکتر از قبل میشود و با لبی خندان بازیگوشی میکند. با وجود اینکه بسیاری از اولینها در ۵ ماهگی نوزاد آغاز میشود، در عین حال در این سن بیشتر از ماههای قبل میتوانید الگوهای رفتاری ثابت را در نوزاد تشخیص دهید. با ما همراه باشید تا درباره اتفاقاتی که هنگام خواب و تغذیه نوزاد ۵ ماهه تجربه میکنید و همچنین نقاط عطف رشد کودک در این سن بیشتر بدانیم.
پادکست توضیح در خصوص نوزاد در پنج ماهگی
در پادکست زیر همه چیز در مورد نوزاد در این سن را توضیح دادهایم و شما میتوانید به جای مطالعه مقاله به این پادکست گوش کنید:
رشد نوزاد ۵ ماهه
بیشتر نوزادان یک جهش رشد را در ۵ ماهگی تجربه میکنند که در این بخش به ابعاد مختلف آن میپردازیم.
قد و وزن بچه پنج ماهه
- قد و وزن نوزاد پنج ماهه پسر: به طور میانگین در پنج ماهگی، نوزاد پسر ۷.۵ کیلوگرم وزن دارد و همچنین حدود ۶۶ سانتیمتر قد کشیده است.
- قد و وزن نوزاد پنج ماهه دختر: در پنج ماهگی، نوزاد دختر به طور میانگین ۷ کیلوگرم وزن و ۶۴ سانتیمتر قد دارد.
تغییر سریع در وزن و قد بخشی از رشد معمول در ۵ ماهگی است. کودک در این ماه حدود ۱.۵ کیلوگرم وزن اضفه میکند. در طول زمان جهش رشد، ممکن است نوزاد شما کمی گرسنهتر، بهانهگیرتر یا خوابآلودتر از همیشه به نظر برسد. همه این موارد نشان میدهند که بدن کودک در ۵ ماهگی به شدت در حال رشد است.
رشد حرکتی نوزاد ۵ ماهه
- کنترل سر و تحمل وزن: کودک ۵ ماهه میتواند سر خود را کاملاً بالا نگه دارد و وقتی او را به حالت ایستاده نگه میدارید، بخشی از وزن بدنش را تحمل کند.
- بلند شدن از روی شکم: در هنگام قرار گرفتن روی شکم، کودک سعی میکند با تکیه بر آرنجها خود را کمی بالا بکشد.
- گرفتن اشیاء: بیشتر ساعات بیداری کودک صرف تلاش برای رسیدن به اسباببازیها و گرفتن آنها با دقت بیشتر میشود.
- هماهنگی بین دو دست: نوزاد ممکن است برای اولین بار اسباببازی را از یک دست به دست دیگر منتقل کند که نشاندهنده پیشرفت در هماهنگی بین دستهاست.
- آمادگی برای نشستن: کودک کمکم عضلات بالاتنهاش را تقویت میکند و برای نشستن بدون کمک آماده میشود.
- آمادگی برای خزیدن: وقتی روی شکم خوابیده، کودک با لگد زدن و چرخیدن تلاش میکند خود را حرکت دهد، که اولین نشانههای آمادگی برای خزیدن است.
رشد شناختی کودک در ۵ ماهگی
- حواس بینایی: نوزاد اکنون میتواند چندین متر دورتر نسبت به قبل را ببیند و بدون چپ شدن چشم روی یک نقطه تمرکز کند.
- دنبال کردن حرکت: نوزاد شما قادر است با دقت اشیاء متحرک را با چشمان خود دنبال کند.
- تشخیص رنگها: در این سن، نوزاد میتواند تفاوت بین رنگهای مختلف را تشخیص دهد.
- شناخت چهرهها: نوزاد پنج ماهه با علاقه و تمرکز به چهرههای مختلف نگاه میکند و واکنش نشان میدهد.
- تشخیص از فاصله دور: نوزاد در این سن میتواند افراد و اشیاء آشنا را حتی از فاصله دور تشخیص دهد.
- درک پایداری اشیا: نوزادان در این سن در حال یادگیری این مفهوم هستند که اشیاء حتی وقتی از دیدشان پنهان میشوند، هنوز وجود دارند.
- درک علت و معلول: کودک ۵ ماهه با تکرار اعمالی مانند لگد زدن یا انداختن اسباببازی، در حال آزمایش رابطه بین کارهایش و نتیجهای است که در پی دارد.
رشد ارتباطی و گفتاری نوزاد ۵ ماهه
- شروع مهارتهای ارتباطی: بین ۵ تا ۶ ماهگی، نوزادان بهتدریج مهارتهای ارتباطی خود را تقویت میکنند و بیشتر به اطرافیان واکنش نشان میدهند.
- تولید صداهای ابتدایی: نوزاد هنوز قادر به گفتن کلمات واضح نیست، اما صداهای نامفهومی مانند «گو»، «ما-ما-ما» یا «با-با-با» از او شنیده میشود که شنیدنش بسیار شیرین و لذتبخش است. غان و غون کردن یکی از نخستین مراحل مهم در رشد زبانی نوزاد است و نشان میدهد او در مسیر یادگیری گفتار قرار دارد.
تغذیه نوزاد ۵ ماهه
کودک کوچک شما در ۶ ماه اول زندگی به هیچ تغذیهای جز شیر مادر یا شیر خشک نیاز ندارد و آکادمی اطفال آمریکا (AAP) نیز معرفی غذاهای جامد را قبل از ۶ ماهگی توصیه نمیکند. با این حال با توجه به نیاز و شرح حال کودک ممکن است دکتر اطفال پیشنهاد میدهد تا غذای کمکی از ۵ ماهگی آغاز شود.
در ادامه مهمترین نکات در مورد تغذیه نوزاد پنج ماهه را توضیح میدهیم:
- منبع اصلی تغذیه: غذای اصلی نوزاد در این سن همچنان شیر مادر یا شیر خشک است.
- میزان مصرف شیر در هر وعده: در هر وعده، کودک معمولاً بین ۱۸۰ تا ۲۴۰ میلیلیتر شیر مادر یا شیر خشک میخورد.
- تعداد وعدههای شیر: نوزادانی که شیر خشک میخورند معمولاً روزانه ۵ تا ۷ بار تغذیه میشوند. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند، معمولاً هر ۳ تا ۴ ساعت یک بار و در مجموع ۶ تا ۷ بار در روز شیر میخورند. طبیعی است که برخی روزها نوزاد بیشتر یا کمتر از حالت معمول شیر بخورد و این جای نگرانی ندارد. اگر متوجه شدید که میزان شیر خوردن نوزاد بهطور مداوم نوسان دارد، بهتر است با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.
- شروع غذای کمکی با تایید پزشک: در صورت تأیید پزشک، میتوانید در این سن مقدار کمی پوره سبزیجات بسیار نرم را بهعنوان غذای کمکی شروع کنید.
ادرار و مدفوع نوزاد ۵ ماهه
در ادامه در خصوص مدفوع و ادرار کودک در این سن توضیح میدهیم.
ادرار نوزاد در پنج ماهگی
در حالت طبیعی، نوزاد در این سن باید حدود ۶ تا ۸ بار در روز ادرار کند، البته این عدد در صورتی است که نوزاد مایعات کافی، بهویژه شیر، دریافت کند.
رنگ ادرار معمولاً زرد روشن تا شفاف است و اگر ادرار تیره باشد، ممکن است نشانهای از کمآبی بدن نوزاد باشد. ادرار در این سن معمولاً بوی خاصی ندارد یا بسیار ملایم است، و بوی تند آن میتواند زنگ خطری برای وجود مشکل باشد.
همچنین پوشک نوزاد باید بهوضوح خیس و سنگین شده باشد. در غیر این صورت ممکن است ادرار نوزاد به اندازه کافی نباشد و نیاز به بررسی تغذیه یا سلامت کلی او وجود داشته باشد.
مدفوع نوزاد در پنج ماهگی
در جدول زیر در خصوص مدفوع نوزاد پنج ماهه توضیح دادهایم:
| نوع تغذیه | دفعات مدفوع | رنگ | قوام |
|---|---|---|---|
| شیر مادر | ۱ تا چند بار در روز یا حتی هر چند روز یکبار | زرد خردلی | نرم یا نیمهمایع |
| شیر خشک | ۱ تا ۲ بار در روز | زرد تا قهوهای | سفتتر از شیر مادر |
| شروع غذای کمکی (در برخی نوزادان) | بسته به نوع غذا | سبز، نارنجی یا قهوهای | خمیری یا گلمانند |
خواب نوزاد پنج ماهه
بچه پنج ماهه هنوز زمان زیادی از شبانهروز را میخوابد. نکاتی که برای خواب نوزاد در این سن باید بدانید عبارت است از:
- میزان خواب مورد نیاز: نوزادان در این سن به حدود ۱۰ ساعت خواب شبانه (با ۲ ساعت بالا یا پایین) نیاز دارند و معمولاً حدود ۴ ساعت دیگر را در قالب ۲ تا ۳ چرت روزانه میخوابند.
- ایمنی در خواب: نوزاد همچنان باید به پشت خوابانده شود و داخل تخت یا گهواره نباید هیچ وسیلهای مانند پتو، اسباببازی یا شیشه شیر قرار گیرد.
- الگوی خواب متغیر: برخی نوزادان بهطور طبیعی خواب کمتری دارند (چرتخواب هستند) و برخی دیگر به زمان خواب بیشتری نیاز دارند. این تفاوتها طبیعی است.
- توانایی خوابیدن مجدد: یک کودک ۵ ماهه معمولاً میتواند بدون کمک والدین دوباره به خواب برود، البته به شرطی که گرسنه نباشد یا نیاز به تعویض پوشک نداشته باشد.
آموزش خواب به نوزاد ۵ ماهه
وقتی صحبت از آموزش خواب در ۵ ماهگی میشود، متخصصان توصیههای متفاوتی دارند.
دکتر ورنر میگوید:
«مطالب منتشر شده در مورد آموزش خواب نسبتاً متفاوت است و بخش زیادی از آن به فرهنگ خانواده برمیگردد، بنابراین باید یک تصمیم خانوادگی باشد.»
مهمترین نکات در خصوص آموزش خواب به نوزاد در این سن عبارتاند از:
- یادگیری آرام کردن خودشان: بیشتر نوزادان تا ۵ ماهگی میآموزند که چگونه خود را آرام کنند و ممکن است دیگر به تغذیه شبانه نیاز نداشته باشند.
- عادت به خواب مستقل: اجازه ندهید نوزاد با شیشه شیر یا سینه مادر به خواب برود. بهتر است در حالی که هنوز بیدار اما خوابآلود است، او را در گهواره بگذارید تا خودش یاد بگیرد چگونه بخوابد.
- روتین آرامشبخش قبل از خواب: میتوانید قبل از خواب با ماساژ، خواندن کتاب یا آواز، یا یک حمام آب گرم نوزاد را آرام کنید (آکادمی اطفال آمریکا پیشنهاد میکند نوزادان در سال اول هفتهای سه بار حمام شوند. در خصوص حمام کردن نوزاد در مقاله دیگری کامل توضیح دادهایم.)
بازی با نوزاد پنج ماهه
بسیاری از وقت گذرانی های دو نفره و بازی با کودک در این سن به تقویت انواع هوش منطقی و عاطفی در نوزاد منجر میشود. بازی با نوزاد را دست کم نگیرید. شما میتوانید از ایدههایی که در بخش بعدی معرفی میکنیم استفاده کنید.
بازیهای بصری و شناختی
- کتاببازی تصویری: کتابهایی با تصاویر رنگی و ساده را به کودک نشان دهید و در حین ورق زدن، تصاویر را برایش توصیف کنید. این کار باعث تقویت توجه بصری و رشد درک مفهومی کودک میشود.
- تماشای محیط در پیادهروی: هنگام پیادهروی با کودک، اشیاء اطراف مانند درختها، حیوانات یا ماشینها را نشان دهید و درباره آنها صحبت کنید. این گفتوگوها به درک محیط و توسعه واژگان کمک میکند.
بازیهای زبانی و ارتباطی
- گفتوگوی تعاملی: با کودک زیاد حرف بزنید، برایش آواز بخوانید و سپس مکث کنید تا به او فرصت تولید صدا یا پاسخدادن داده شود. این تبادل ساده، اولین گام در یادگیری رعایت ترتیب صحبت کردن در مکالمه است.
- بازی تقلید صدا: صداهایی مانند «ما»، «با»، «دا» را برای کودک تکرار کنید و او را تشویق به تقلید کنید. این تمرین باعث رشد زبانی و آمادگی برای بیان کلمات میشود.
بازیهای علت و معلول
- بازی با آینه: کودک را جلوی آینه بنشانید تا حرکات و حالات چهره خودش را ببیند. این تجربه به درک خود و شناخت رابطه بین حرکت و تصویر کمک میکند.
- اسباببازیهای موزیکال: اسباببازی موزیکال که با فشار دادن یا ضربه زدن صدا تولید میکند، به کودک کمک میکند تا رابطه علت و معلول را یاد بگیرد و قدرت تصمیمگیریاش را تقویت کند.
بهترین اسباب بازی برای نوزاد ۵ ماهه
انتخاب اسباب بازی برای نوزاد پنج ماهه بهتر است با هدف تقویت مهارتهای حرکتی، حسی و شناختی باشد. در این سن، نوزاد کنترل بیشتری روی دستها و گردن خود دارد و به اشیاء رنگارنگ، صداها و بافتهای مختلف علاقهمند است. در ادامه بهترین اسباببازیهای مناسب ۵ ماهگی را به شما معرفی میکنیم.
۱- توپ
توپ یکی از سادهترین و در عین حال مؤثرترین اسباببازیها برای نوزاد در این سن است. در پنج ماهگی، کودک هنوز نمیتواند توپ را پرتاب کند، اما میتواند آن را لمس، بغلتاند یا دنبال کند.
توپهای نرم و سبک با رنگهای روشن باعث تحریک بینایی نوزاد میشوند و غلتیدن آنها توجه کودک را جلب کرده و او را تشویق به دنبال کردن با چشم یا حرکت به سمت آن میکند.
این تعاملها به تقویت مهارتهای حرکتی، هماهنگی چشم و دست، و درک علت و معلول کمک میکنند. همچنین بازی با توپ فرصتی برای تعامل با والدین و تقویت ارتباط عاطفی نیز فراهم میسازد.
۲- اسباب بازی حمام
اسباب بازی حمام برای نوزاد ۵ ماهه بسیار مناسب است زیرا محیط حمام را به تجربهای لذتبخش و آموزشی تبدیل میکند. این اسباببازیها معمولاً از جنس نرم و ایمن ساخته شدهاند و با رنگهای شاد، اشکال جذاب و قابلیت شناور بودن، توجه کودک را به خود جلب میکنند.
در این سن که نوزاد در حال تقویت مهارتهای حرکتی و هماهنگی چشم و دست است، گرفتن و فشردن این اسباببازیها در آب به رشد عضلات ظریف کمک میکند. همچنین آببازی با اسباببازیها موجب تحریک حواس نوزاد، تقویت حس لامسه و ایجاد پیوند مثبت با حمام میشود، که میتواند در کاهش اضطراب و افزایش آرامش کودک نقش داشته باشد.
۳- اسباب بازی موزیکال ایمن
اسباببازی موزیکال ایمن یکی از گزینههای عالی برای سرگرمی و رشد نوزاد پنج ماهه است. این اسباببازیها با تولید صداها و ملودیهای ملایم، باعث تحریک شنوایی و جلب توجه کودک میشوند.
مدلهای ایمن آن معمولاً فاقد قطعات کوچک، لبههای تیز یا مواد شیمیایی مضر هستند و از پلاستیکهای غیرسمی و مقاوم ساخته شدهاند.
نوزاد با فشار دادن یا تکان دادن اسباببازی موزیکال یاد میگیرد که بین عمل خود و صدایی که تولید میشود ارتباط برقرار کند، که این فرایند به رشد درک علت و معلول، تقویت مهارتهای حرکتی و افزایش تمرکز کمک میکند.
۴- اسباب بازی چینشی
اسباببازیهای چینشی (مانند حلقههای قابلچینش یا لیوانهای تودرتو) برای کودک ۵ ماهه گزینهای عالی برای تقویت مهارتهای حرکتی ظریف و درک مفاهیم ابتدایی هستند.
در این سن، کودک ممکن است هنوز توانایی کامل برای چیدن نداشته باشد، اما لمس، گرفتن، تکان دادن یا حتی ضربه زدن به این اجزا باعث تقویت هماهنگی چشم و دست میشود.
رنگهای شاد، بافتهای متنوع و اندازههای مختلف اجزا، حس کنجکاوی نوزاد را تحریک کرده و او را به کاوش و تعامل بیشتر با محیط تشویق میکنند. همچنین این اسباببازیها پایهای برای یادگیری مفاهیمی مانند اندازه، ترتیب و ثبات فراهم میسازند.
۵- اسباب بازی آیینهدار
اسباببازی آینهدار یکی از جذابترین ابزارهای تحریک رشد شناختی و خودآگاهی در پنج ماهگی نوزاد است. نوزادان در این سن علاقه زیادی به نگاه کردن به چهرهها دارند و آینه فرصتی را فراهم میکند تا تصویر خود را ببینند و با آن تعامل کنند.
مشاهده و خرید آیینه آموزشی وی تک
اگرچه هنوز درک درستی از اینکه تصویر در آینه متعلق به خودشان است ندارند، اما دیدن حرکات چهره و واکنشهای خود باعث تحریک بینایی، تقویت توجه و رشد اجتماعی میشود.
این اسباببازیها معمولاً از آینههای نشکن و ایمن ساخته میشوند و اغلب با عناصر دیگری مانند صدا یا بافتهای متنوع همراهاند تا تجربه چندحسی و لذتبخشی برای کودک فراهم کنند.
سلامتی نوزاد پنج ماهه
در این بخش برخی از نگرانیهای رایج در مورد سلامت و ایمنی نوزادان ۵ ماهه آورده شده است.
- روند دنداندرآوردن: برخی نوزادان در ۵ ماهگی ممکن است دو دندان اول را داشته باشند، اما اغلب کودکان هنوز در مرحله زیر لثه هستند و با علائمی مثل تورم لثه، افزایش ترشح بزاق و بیقراری مواجهاند. استفاده از دندانگیر استاندارد و خنک میتواند در کاهش ناراحتی ناشی از دنداندرآوردن مؤثر باشد و کودک را آرامتر کند.
- یادآوری واکسن: در پایان ماه پنجم و آغاز ماه ششم، طبق برنامه واکسیناسیون کشوری ایران، زمان تزریق نوبت بعدی واکسن نوزاد است و نباید فراموش شود.
- خطر بلع اشیای کوچک: از آنجایی که نوزاد پنج ماهه علاقه شدیدی به بردن اشیا به دهان دارد، لازم است تمام وسایل کوچک و خطرناک از دسترس آنها دور نگه داشته شود تا از خطر خفگی جلوگیری گردد.
- ایمنسازی محیط خانه: دکتر ورنر توصیه میکند که از همین حالا فضای خانه را برای کودک ایمنسازی کنید، چرا که تحرکاتی مانند چرخیدن از پشت به شکم و بالعکس ممکن است مقدمهای برای خزیدن باشند. بنابراین نباید کودک را بدون مراقبت روی تخت رها کرد.
جمعبندی
در این مقاله از فروشگاه سیسمونی کودکو با نقاط عطف رشد یک نوزاد پنج ماهه آشنا شدیم.
کودک در این سن کنترل خوبی روی سر و گردن دارد و با فشار رنج و دست آماده خزیدن میشود. همچنین کم کم توانایی نشستن پیدا میکند، تفاوت رنگ را تشخیص میدهد و بهتر است وسایل و اسباببازی های رنگی در اختیارش قرار دهید.
نوزاد کم کم خواب طولانیتری در شب را تجربه میکند و حتی بهتر است شیر شبانه را کامل قطع کنید که راحتتر بخوابد. البته بیقراریهای کودک در شب و روز ممکن است به علت تورم لثه و بیرون زدن اولین دندانهایش باشد. در ادامه درباره روتین تغذیه بچه ۵ ماهه صحبت کردیم و بهترین اسباب بازی مناسب سن را معرفی کردیم.
در ۵ ماهگی، نوزاد شما مانند اسفنج است و انواع اطلاعات مربوط به جهان را از محیط اطراف خود جذب میکند. پس برای تقویت رشد زبانی او از حالا شروع کنید و در کنار صحبت کردن و کتاب خواندن برای کودکتان، در خانه موسیقی پخش کنید.
مغز کوچک کودک ۵ ماهه شما سخت در حال یادگیری درباره جهان است؛ چه در حال غلت زدن و خزیدن در اتاق نشیمن و چه در حال گفتگویی پر از صداهای نامفهوم با خودش در آینه. از هر لبخند و خندهای همراه او لذت ببرید و از روشهای شگفتانگیز تقویت رشد کودکتان غافل نشوید.
همچنین بخوانید:
